Người có công lớn trong việc giúp Tây Sơn đánh lui quân Thanh
Ngô Thì Nhậm(còn gọi làNgô Thời Nhiệm; 1746 -1803) là danh sĩ, nhà văn đời hậu Lê -Tây Sơn, người có công lớn trong việc giúp triều Tây Sơn đánh lui quân Thanh. Ngô Thì Nhậm xuất thân gia đình vọng tộc chốn Bắc Hà, là con Ngô Thì Sĩ, người làng Tả Thanh Oai (huyện Thanh Oai tỉnh Hà Tây), ngày nay thuộc huyện Thanh Trì Hà Nội. Tự làHy Doãn, hiệuĐạt Hiên.Bạn đang xem: Ngô thời nhiệm là ai
Sự nghiệp
Ngô Thì Nhậm thông minh, học giỏi, sớm có những công trình về lịch sử. Ông thi đỗ giải nguyên năm 1768, rồi tiến sĩ tam giáp năm 1775. Sau khi đỗ đạt, ông được bổ làm quan ở bộ Hộ dưới triều Lê – Trịnh, được chúa Trịnh Sâm rất quý mến. Năm 1778 làm Đốc đồng Kinh Bắc và Thái Nguyên. Khi đó cha ông làm Đốc đồng Lạng Sơn. Cha con đồng triều, nổi tiếng văn chương trong thiên hạ.Bạn đang xem: Ngô thời nhiệm là ai
Năm 1788, Nguyễn Huệ ra Bắc lần hai, xuống lệnh “Cầu Hiền” tìm kiếm quan lại của triều cũ. Danh sĩ Bắc Hà đã đầu quân cho nhà Tây Sơn từ trước đó mới chỉ có Trần Văn Kỉ, Ngô Văn Sở và Đặng Tiến Đông. Tuy vậy, tới thời điểm này thì cả vua Lê lẫn chúa Trịnh đều đã đỗ. Ngô Thì Nhậm và một số thân sĩ Bắc Hà khác như Phan Huy Ích, Bùi Dương Lịch; các tiến sĩ Ninh Tốn, Nguyễn Thế Lịch, Nguyễn Bá Lan; Ðoàn Nguyễn Tuấn (anh rể Nguyễn Du); Vũ Huy Tấn; Phạm Huy Lượng (tác giả “Tụng tây Hồ phú” )… lần lượt ra làm quan cho nhà Tây Sơn. Sử cũ viết khi được Thì Nhậm, Nguyễn Huệ mừng mà rằng: “Thật là trời để dành ông cho ta vậy”, và phong cho ông chức Tả thị lang bộ Lại, sau lại thăng làm thượng thư bộ Lại – chức vụ cao cấp nhất trong Lục bộ.Bạn đang xem: Ngô ThờI NhiệM Là Ai
Cuối năm Mậu Thân (1788) do vua Lê Chiêu Thống cầu viện, 29 vạn quân Thanh kéo sang Đại Việt, với chiêu bài diệt Tây Sơn dựng lại nhà Lê. Ngô Thì Nhậm đã có kế lui binh về giữ phòng tuyến Tam Điệp – Biện Sơn (Ninh Bình) góp phần làm nên chiến thắng của nhà Tây Sơn.
Bạn đang xem: Ngô thời nhiệm là ai
Năm 1790, vua Quang Trung đã giao cho Ngô Thì Nhậm giữ chức Binh bộ thượng thư.Tuy làm ở bộ Binh,nhưng Thì Nhậm chính là người chủ trì về các chính sách và giao dịch ngoại giao với Trung Hoa. Ông là người đứng đầu một trong những sứ bộ ngoại giao sang Trung Hoa.
Xem thêm: Phan Linh Hoa – Say Hello By On Amazon Music
Những câu ứng đối nổi tiếng của Ngô Thời Nhậm
Lúc Ngô Thì Nhậm được vua Quang Trung trọng dụng thì Đặng Trần Thường đến xin Nhậm tiến cử. Trông thấy vẻ khúm núm làm mất phong độ của kẻ sĩ, Nhậm thét bảo Thường:
“Ở đây cần dùng người vừa có tài vừa có hạnh, giúp vua cai trị nước. Còn muốn vào luồn ra cúi thì đi nơi khác”
Đặng Trần Thường hổ thẹn ra về, rồi vàoNamtheo Nguyễn Phúc Ánh.
Xem thêm: Hey 22 Exclusive Chan Than San, Chan Than San
Vốn có thù riêng, Đặng Trần Thường kiêu hãnh ra vế câu đối cho Ngô Thì Nhậm:
“Ai công hầu, ai khanh tướng, vòng trần ai, ai dễ biết ai”
Ngô Thì Nhậm khảng khái đáp:
“Thế Chiến Quốc, thế Xuân Thu, gặp thời thế, thế thời phải thế”
Có thuyết nói rằng, nguyên câu đối lại của Ngô Thì Nhậm là:
“Thế Chiến Quốc, thế Xuân Thu, dù thời thế, thế nào cũng thế”
hoặc là:
“Thế Chiến Quốc, thế Xuân Thu, gặp thời thế, thế nào vẫn thế”
Sau trận đòn về nhà, Phan Huy Ích không bị đánh bằng thuốc độc nên còn sống. Còn Ngô Thì Nhậm bị thuốc độc ngấm vào tạng phủ, biết mình không qua khỏi, trước khi qua đời ông có làm bài thơ gửi tặng Đặng Trần Thường như sau:
“Ai tai Đặng Trần Thường
Chân như yến xử đường
Vị Ương cung cố sự
Diệc nhĩ thị thu trường”
Tạm dịch:
“Thương thay Đặng Trần Thường
Tổ yến nhà xử đường
Vị Ương cung chuyện cũ
Tránh sao kiếp tai ương”
Quả nhiên sau này bài thơ ứng nghiệm, Thường bị vua Gia Long xử tử.
Những tác phẩm chính của Ngô Thời Nhậm:
Hải Dương chí lược;Hy Doãn thi văn tập;Xuân Thu quản kiếm;Chuyên mục: NHÂN VẬTChuyên mục: NGÔI SAOChuyên mục: Mẹo Hay